Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) vừa báo cáo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) về tình trạng thiếu vốn trầm trọng để trả nợ các nhà thầu nước ngoài tại dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành. Đây là lý do khiến nhà thầu không thể tiếp tục thi công.
Đại diện VEC cho biết, hiện nay chưa có vốn để thanh toán khối lượng đã thực hiện của các nhà thầu Nhật Bản thi công gói thầu J1 và J3 (xây cầu Bình Khánh và cầu Phước Khánh). Vì thế, nhà thầu không đồng ý tiếp tục triển khai thi công tiếp các công việc còn lại và yêu cầu thanh lý hợp đồng nếu các vướng mắc về vốn không được giải quyết.
Trước đó, giữa năm 2019 các nhà thầu gói J1 và J3 đã có nhiều thư khiếu kiện về việc chủ đầu tư chậm thanh toán, yêu cầu chi trả bổ sung các chi phí có liên quan. Đặc biệt là nhà thầu gói J3 đã dừng thi công từ ngày 20/9/2019 và gói thầu J1 dừng thi công từ ngày 28/10/2019.
Ngoài ra, những khó khăn về vốn đã dẫn đến chi phí phát sinh của gói thầu J1 là khoảng 32 triệu USD và gói thầu J3 khoảng 38 triệu USD (ước tính tổng là 70 triệu USD).
Để tháo gỡ những khó khăn này, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đã giao cho Bộ Kế hoạch và đầu tư phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan thẩm định báo cáo điều chỉnh chủ trương đầu tư, yêu cầu các cơ quan này gửi kết quả thẩm định để Bộ GTVT hoàn thiện hồ sơ trình Thủ tướng trước ngày 20/6/2020 để các cơ quan liên quan thực hiện thủ tục gia hạn hiệp định vay.
Tuy nhiên, các bộ gửi văn bản thẩm định quá chậm. Mãi đến ngày 10/7/2020, Bộ Tài chính mới có công thư gửi ADB thông báo về việc Chính phủ ủng hộ việc gia hạn dự án đến ngày 31/12/2023 với quan điểm Chính phủ Việt Nam mong muốn tiếp tục sử dụng khoản vay ADB để hoàn thành dự án. Như vậy, việc tiếp tục vay vốn còn chờ phía ADB có thông báo phản hồi.
Đến ngày 18/9/2020, Đại sứ quán Nhật Bản tiếp tục có công thư lần thứ 2 đề nghị Thủ tướng Chính phủ sớm chỉ đạo giải quyết vướng mắc về vốn JICA cho dự án để sớm tái khởi động thi công hoàn thành công trình.
Tuy nhiên, dự án vẫn chưa khơi thông vốn do nghị quyết số 71/2018/QH14 ngày 12/11/2018 của Quốc hội nêu: "Chưa phân bố nguồn vốn nước ngoài cho Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam".
Trong bối cảnh khó khăn đó, phía VEC đã kiến nghị cho phép VEC được sử dụng nguồn tiền thu phí giao thông nhàn rỗi (trên các tuyến cao tốc do VEC quản lý), chưa đến kỳ trả nợ để tạm ứng giải ngân cho các công việc cấp bách của dự án, trên cơ sở không ảnh hưởng đến khả năng trả nợ.
Phía VEC đã đăng ký Bộ Giao thông vận tải số vốn nước ngoài cần cấp cho dự án trong năm 2021 là 1.484 tỷ đồng, trong đó nhu cầu cấp bách cần thanh toán ngay khối lượng đã hoàn thành là 350 tỷ đồng (tương đương 15 triệu USD).
Hiện tại, vấn đề này vẫn chưa được Chính phủ, Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ GTVT xem xét tháo gỡ.
